Wpływ zdrowego trybu życia
Na rozwój młodego człowieka
Międzynarodowe badania nad zachowaniami zdrowotnymi młodzieży szkolnej wykazały, że kształtują się one pod wpływem różnorodnych czynników i wzorów osobowych: w domu, szkole, grupie rówieśniczej i środowisku lokalnym. Jednak rodzinę uważa się za główne i niezastąpione środowisko wychowawcze. Warunki i atmosfera domu rodzinnego mają istotny wpływ na karierę szkolną, aspiracje życiowe oraz przyzwyczajenia, nawyki, zdrowie i jakość życia młodych ludzi.. Dużą rolę w kształtowaniu zachowań zdrowotnych odgrywa aktywność fizyczna, racjonalne żywienie, czystość i higiena oraz bezpieczeństwo. Wymienione wyżej cechy składają się na zachowania sprzyjające zdrowiu. Obok nich występują i często towarzyszą młodym ludziom zachowania antyzdrowotne: palenie tytoniu, spożywanie alkoholu, środków narkotycznych, brak aktywności ruchowej, nieprawidłowe radzenie sobie ze stresem itp. Nałogi te prowadzą do zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu, jego zwyrodnień pod względem fizycznym i umysłowym, a tym samym nie pomagają w nauce.
Aktywność fizyczna jest ważnym czynnikiem ochrony zdrowia, a także jedną z podstawowych potrzeb dzieci i młodzieży. Zaspokajanie tej potrzeby jest konieczne dla prawidłowego rozwoju fizycznego, motorycznego, psychicznego i społecznego. Aktywność ruchowa powoduje ćwiczenie wszystkich mięśni, zwiększa ich siłę i napięcie. Siła sprężystości mięśni oraz ich duża wytrzymałość sprawiają, że codzienne życie staje się przyjemniejsze i łatwiejsze, poprawia się samopoczucie człowieka.. Zachowanie równowagi między wysiłkiem fizycznym i psychicznym ma duże znaczenie dla właściwego funkcjonowania organizmu.
Dobra organizacja czasu wolnego stwarza szansę pełnej regeneracji sił, dobrej zabawy i wszechstronnego rozwoju osobowości. Aktywność fizyczna redukuje napięcia psychiczne, uwalnia tłumione emocje oraz odciąga uwagę od myślenia o kłopotach (o przeżyciach minionego dnia). Aktywny udział w ćwiczeniach ruchowych, uprawianie sportu i turystyki pomaga nawiązać kontakty koleżeńskie, uczy współpracować w grupie. Rozwija poczucie własnej wartości oraz daje wiele zadowolenia, znosząc jednocześnie niekorzystne napięcia nerwowe. Aktywność ruchowa pomaga utracić nadmiar dostarczonej z pożywieniem energii. Ruch często może zastąpić lekarstwo, lecz żadne lekarstwo nie zastąpi ruchu.
Konkurencję dla aktywności ruchowej dzieci stanowi obecnie telewizja, filmy, wideo oraz komputery. Korzystanie z nich w sposób rozsądny, tzn. z umiarem, pomaga w nauce, uprzyjemnia życie, daje wytchnienie po pracy. Powyższe media ułatwiają poznawanie świata i dostarczają doznań estetycznych. Przynoszą jednak i skutki ujemne. Wpływają przede wszystkim ograniczająco na rozwój fizyczny, dlatego mówi się o chorobie telewizyjnej lub komputerowej, objawiającej się zaokrągleniem pleców niedorozwojem klatki piersiowej, zwiotczeniem mięśni, schorzeniami oczu. Długotrwałe oglądanie telewizji i korzystanie z komputera wiąże się przebywaniem w zamkniętych pomieszczeniach i unieruchomieniem ciała. Zachowania te wzbudzają także niepokój ze względu na swój emocjonalny charakter, powodują przemęczenie systemu nerwowego, rozdrażnienie oraz osłabiają kontakt ze środowiskiem rówieśników. Zbyt długa praca przy komputerze może powodować wiele niekorzystnych sytuacji i stanów. W przypadku gier komputerowych zwraca się uwagę na możliwość uzależnienia się, zwiększenia ryzyka zachowań agresywnych.
Na zdrowie, rozwój psychiczny i samopoczucie człowieka w istotnym stopniu wpływa także sposób żywienia i jakość zdrowotna żywności. Żywienie powinno pokrywać całkowite zapotrzebowanie człowieka na wszystkie składniki niezbędne do życia. Szczególne znaczenie ma spożywanie śniadań i posiłków w szkole. Pierwsze śniadanie po wielogodzinnej przerwie nocnej dostarcza energii i składników odżywczych umożliwiających podjęcie codziennej aktywności. Badania naukowe potwierdziły zmniejszoną zdolność percepcji u osób, które opuszczają poranny posiłek.. Posiłek w szkole jest niezbędnym elementem prozdrowotnego stylu życia. Człowiek powinien spożywać posiłek przeciętnie co 4 godziny (uczeń przebywa w szkole zwykle 5-7 h). Wydłużające się przerwy między posiłkami powodują uczucie głodu i pragnienia. Stany te wiążą się z obniżeniem dyspozycji do nauki (koncentracji uwagi, tempa pracy), zwiększeniem liczby błędów. Towarzyszy im obniżony nastrój, rozdrażnienie, zły humor, które mogą pogarszać relacje z rówieśnikami i nauczycielami. Prawidłowe żywienie obejmuje regularne spożywanie pełnowartościowych i urozmaiconych posiłków.
Zdrowe żywienie i aktywność fizyczna przyczyniają się do sprawnego funkcjonowania wszystkich narządów i odporności na różne choroby. Jeśli człowiek ma sprostać czekającym go zadaniom, musi prowadzić zdrowy tryb życia. Sprawność fizyczna i psychiczna sprzyja nauce i pracy, wywiązywaniu się z obowiązków rodzinnych i społecznych oraz korzystaniu z różnych przyjemności życia.
Literatura
- G. Adamczyk, B. Breikopf, Z. Worwa - "Edukacja prozdrowotna dla klas IV - VI", Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1999.
- A. Krawański – wykład "Promocja zdrowia" Podyplomowe Studium Edukacji Prozdrowotnej i Ekologicznej, Poznań, 05. 01. 2002.
- Zdrowa Szkoła, Raport Szkolnej Grupy Edukacji Zdrowotnej i Światowej Or. Edynburg, 1989.
- E. Gruszczyńska, A. Worsztynowicz - "Promocja Zdrowia. Nauki Społeczne i Medycyna" – rocznikVI, nr. 17/1999.
Źródło: Aleksandra Zagawa, www.szkolnictwo.pl